وبلاگ جامع اسلام اهل بیت

در زیر مجموعه سؤالاتی در مورد احکام اموال گمشده که از آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله) را آورده ایم. البته عمل به این مسائل باید مطابق فتوای مرجع خود باشد.

1- اموال مجهول المالكي كه از دريا گرفته مي شود

خواهشمندم بفرماييد حكم استفاده از اموالي كه توسط قاچاقچيان در حال فرار بروي آب ريخته شده و توسط افراد در ساحل جمع آوري ميشود، چه ميباشد؟ آيا مي توان خريد و فروش كرد ياخير؟ در صورتي كه جنسي به اين صورت از آب گرفته شده باشد وهنوز هيچ استفاده اي ازآن نشده باشد، باآن جنس چه بايد كرد ؟ و اگراستفاده شده باشد حكم چه مي باشد؟ با سپاس وتشكر فراوان.

در صورتيكه نتوان صاحبان آنها را پيدا كرد بايد از طرف صاحب اصلي اش به فقير داد و اگر استفاده شده بايد قيمت آن را به شخص نيازمندي بدهيد.

2- كفشهاي جامانده در كفش داري

در آستان قدس رضوى، گاه هزاران كفش گمشده موجود است، حكم اين كفشها را بيان فرماييد؟

كفشهايى كه بدون صاحب در كفشداريهاى حرمهاى مطهّره مى ماند، بايد از طريق اعلام كردن به اطّلاع عموم برسانند و بعد از يأس از پيدا كردن صاحبانش، آنها را به مستحقّين بدهند يا بفروشند و قيمتش را به آنها بدهند.

3- حيوان گمشده در بيابان

يك حيوانى همراه حيوانات كسى از بيابان مى آيد، بعد از يك سال كه مالك حيوان پيدا نشده آن را ذبح مى كنند و مردم گوشت آن را مى خورند، حكم كسانى كه از اين گوشت استفاده كرده اند را در دو صورت علم و جهل به مجهول المالك بودن حيوان، بيان فرماييد.

هرگاه كسى حيوان گمشده اى را پيدا كند، بايد يك سال از صاحب آن سراغ بگيرد، اگر پيدا نشد، مى تواند آن را از طرف صاحب اصلى آن در راه خدا صدقه بدهد يا خودش بردارد به نيّت اين كه اگر صاحبش پيدا شد عوض آن را بدهد و اگر مجهول المالك باشد بايد با اجازه حاكم شرع آن را به مستحقّين داد.

4- وسائل قيمتي كه در بلاد كفر پيدا ميشود

اجناس و وسايل قيمتى كه در سرزمينهاى غير اسلامى پيدا مى شود، چه حكمى دارد؟

اگر علامتى ندارد مى توان آن را تملّك كرد و اگر علامت دارد و امكان دارد صاحبش را پيدا كند بايد به او بدهد، ولى در كشورهاى محارب با اسلام تملّك آن در هر حال مانعى ندارد.

5- مجهول المالك نبودن اموال دولتي

آيا اموال دولت از نظر شما در حكم مجهول المالك است؟

حكم مجهول المالك را ندارد، بلكه مال عنوان دولت است نه ملك اشخاص.

6- تعريف گمشده

در چه صورتى براى پيدا كردن صاحب اشيايى كه پيدا مى شود بايد تلاش كرد و در چه صورتى لازم به تعريف نيست؟ در زمان معاصر وضعيّت تعريف چگونه است؟

جايى كه مى توان با تعريف صاحبش را پيدا كرد تعريف لازم است و تعريف در زمان ما از طريق گفتن در مساجد و آگهى زدن در مراكز پرجمعيّت و مناطقى كه گمشده را يافته اند و همچنين در جرايد و مانند آن مى باشد.

7- استفاده از اموال مجهول المالك

يكسال و نيم پيش يك كيف پول در ماشين اين جانب جا مانده بود و هيچ نشانه اى نداشت، اطّلاعيّه هايى در محلّى كه احتمال مى دادم مسافر آن جا پياده شده به در و ديوار كوچه و خيابان نصب كردم و همچنين در يكى از روزنامه ها چاپ نمودم، با توجّه به توضيحات داده شده تكليف شرعى من چيست؟ لازم به ذكر است كه كلّ وجه، مبلغ 308000 ريال مى باشد كه از محلّ اين پول 45000 ريال به آن روزنامه و مبلغ 10000 ريال به شخصى جهت چسباندن اطّلاعيه ها به در و ديوار دادم و باقيمانده وجه را خرج عروسى جوانى كه برادر خودم مى باشد كردم اكنون تكليفم چيست؟

نسبت به آن وجهى كه براى عروسى داده ايد اگر نيازمند بوده ما اجازه مى دهيم و اشكالى ندارد، امّا نسبت به آنچه هزينه كرده ايد اگر يقين به رضايت صاحب آن داشته ايد آن هم اشكالى ندارد، ولى اگر رضايت او محرز نباشد نسبت به آن بدهكار هستيد و احتياط آن است كه معادل آن را به شخص مستحقى بدهيد.

8- استفاده از مواد دور ريخته شده

افرادى كه در خدمات شهرى (شهردارى) شهرها كار مى كنند اشيايى مانند لامپ و غيره پيدا مى كنند كه با كمى خرج قابل استفاده مى شود، به طور كلّى نسبت به اشيايى كه پيدا مى شود مانند قراضه آلومينيوم، آهن، پلاستيك، كفش وغيره چه وظيفه اى دارند؟

اگر صاحبان اين اشيا آنها را به دور انداخته اند اشكالى ندارد.

9- استفاده از مال پيدا شده براي ارسال به صاحبش

شخصى، كيف جيبى را كه داراى پول و كارت شناسايى بود پيدا كرد، آيا اين شخص مى تواند از اين پول، مقدارى براى فرستادن كيف به صاحبش از طريق پست خرج كند؟

چنانچه مخارج مختصرى است خودش بر عهده بگيرد امّا اگر مخارج سنگينى دارد و هيچ راهى براى رساندن به صاحبش جز صرف اين مخارج نيست مى تواند از آن پول بردارد.

10- وظيفه كسي كه قرآن پيدا كرده

مدّتى قبل قرآنى را در يكى از پاركها پيدا كردم تكليفم نسبت به آن چيست؟

از قبيل اموال گمشده است و بايد مطابق دستور آن كه در توضيح المسائل ما مسأله 2193 به بعد آمده است عمل كرد.

11- رها كردن اموال با ارزش پيدا شده

اگر شخصى مال با ارزشى را در خيابان پيدا كند، و آن مال را بخاطر فرار از مسؤوليّت رها كند; آيا ضامن است؟ اصولا نظر كلّى حضرتعالى در اين مورد چيست؟

در صورتى كه آن را برندارد، ضامن نيست.

12- پيدا شدن شي قيمتي در شكم حيوان خريده شده

هرگاه شخصى حيوانى بخرد، و در شكم آن مالى پيدا شود، متعلّق به چه كسى است؟

بايد از فروشنده حيوان سؤال كند كه آيا چيزى گم كرده، يا نه؟ اگر نشانه هايى داد كه منطبق بر آن بود، بايد آن مال را به او بازگرداند. واگر فروشنده اظهار بى اطّلاعى كرد، احتياط آن است كه به مدّت يك سال صبر كند، و در جستجوى صاحبش باشد، و اگر پيدا نشد مى تواند تملّك كند.

13- هزينه هاي نگهداري حيوان گمشده

در صورتى كه صاحب حيوان گمشده پيدا شود، يا بعد از يك سال پيدا نشود، و حيوان به فقيرى داده شود، آيا مى توان هزينه هاى نگهدارى آن را با صاحب حيوان، يا فقير حساب كرد؟

آرى مى تواند مخارج ضرورى را از او بگيرد; مشروط بر اين كه در اين مدّت راهى براى پيدا كردن صاحب آن نداشته باشد.

14- استفاده از كفش هاي جا مانده در اماكن عمومي

برخى اوقات در مساجد يا اماكن عمومى كفشها جا به جا مى شود، استفاده از كفش هاى بجا مانده چه صورت دارد؟

در صورتى كه يقين به رضايت صاحبان آن داشته باشد اشكال ندارد. در غير اين صورت، اگر كفشى را كه برده اند قيمتش مساوى يا بيشتر از كفشى باشد كه به جا گذارده اند، مى توان به عنوان تقاص برداشت. و اگر كفش به جا مانده قيمتش بيشتر باشد، بايد معادل مقدار اضافى را به شخص فقيرى پرداخت كرد.

15- حكم كبوتري كه از پارك گرفته شده است

برادرم كبوتر با ارزشى را در پارك گرفته، و به خانه آورده است.

اكنون آن كبوتر با كبوتر بنده جفت شده، و بچّه دار شده اند. لطفاً بفرماييد:

الف) كبوتر مذكور حلال است، يا حرام؟

ب) در صورت حرام بودن، چه كنم تا حلال شود؟

ج) بچّه هاى بجا مانده از اين كبوتر چگونه اند؟

الف) در صورتى كه كبوتر صاحبى نداشته، يا مشكوك است، گرفتن آن اشكال ندارد.

ب) اگر قرائن نشان مى دهد كه صاحبى دارد، بايد صاحبش را پيدا كنيد، و چنانچه مأيوس شديد، معادل قيمت آن را به شخص نيازمندى بپردازيد.

ج) در صورتى كه كبوتر شما ماده است، جوجه متعلّق به خود شماست.

16- معني تعريف گمشده

در چه صورتى براى پيدا كردن صاحب اشيايى كه پيدا مى شود بايد تلاش كرد و در چه صورتى لازم به تعريف نيست؟ در زمان معاصر وضعيّت تعريف چگونه است؟

جايى كه مى توان با تعريف صاحبش را پيدا كرد تعريف لازم است و تعريف در زمان ما از طريق گفتن در مساجد و آگهى زدن در مراكز پرجمعيّت و مناطقى كه گمشده را يافته اند و همچنين در جرايد و مانند آن مى باشد.

17- حكم قرآن پيدا شده در آب روان

قرآن پيدا شده در آب روان چه حكمي دارد؟

اگر صاحب آن را نشناسيد مي توانيد از آن استفاده كنيد.